AİLE PLANLAMASI

Prezervatif Nedir?

Prezervatif, gebelikten korunma amacıyla kullanılan bariyer bir doğum kontrol yöntemidir. Kadın ve erkek prezervatifleri olmakla birlikte, en yaygın kullanılan formu erkek prezervatifidir.

Lateks veya poliüretan gibi esnek malzemelerden üretilen prezervatif, cinsel ilişki sırasında penisin üzerine takılır ve spermin vajinaya geçmesini fiziksel olarak engeller.

Prezervatifin Avantajları Nelerdir?

Gebelikten Koruma:
Doğru ve düzenli kullanımda %98’e kadar etkinlik sağlar.

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlara (CYBE) Karşı Koruma:
Prezervatif, HIV, HPV, klamidya ve bel soğukluğu gibi birçok enfeksiyona karşı çift yönlü koruma sağlar.

Kolay Erişim ve Kullanım:
Reçetesiz temin edilebilir, sistemik yan etkisi yoktur ve uygulaması pratiktir.

Hormonal İçermez:
Hormonal doğum kontrol yöntemlerini kullanmak istemeyenler veya kullanması sakıncalı olanlar için iyi bir alternatiftir.

Kimler İçin Uygundur?

Prezervatif, düzenli ya da aralıklı korunma isteyen, hormonal yöntem kullanmak istemeyen ve cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak isteyen herkes için uygundur.

Spiral (Rahim İçi Araç) Nedir?

Spiral, rahim içine yerleştirilen uzun süreli ve geri dönüşlü bir doğum kontrol yöntemidir. Tıbbi literatürde “rahim içi araç (RİA)” olarak da anılır.

Hasta uyumu gerektirmediği için oldukça pratik ve etkili bir yöntemdir. Genellikle küçük bir plastik gövdeye sahip olan spiral, ucunda rahim ağzına kadar uzanan ince, misina benzeri iki ip içerir. Bu ipler, spiralin gerektiğinde kolaylıkla çıkarılabilmesi için rahim ağzından yaklaşık 1 cm dışarıda bırakılır.

Spiral Nasıl Çalışır?

Spiralin etki mekanizması, tipine göre değişiklik gösterir. Bazı spiraller, üzerindeki bakır tel veya hormon salınımı sayesinde sperm hareketliliğini engeller, döllenmeyi ve döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasını önler.

Spiral Çeşitleri Nelerdir?

Spiraller temel olarak iki ana gruba ayrılır:

Bakırlı Spiral:
Üzerindeki bakır tel veya bakır topçuklar, spermleri etkisiz hale getirerek gebelik oluşumunu engeller. Hormon içermez. Farklı şekil ve boyutlarda birçok modeli mevcuttur.

Hormonlu Spiral:
Spiralin üzerindeki hormon rezervuarı, rahim içine düşük dozda progesteron hormonu (genellikle levonorgestrel) salgılar. Bu da rahim iç zarını incelterek döllenmiş yumurtanın yerleşmesini zorlaştırır ve servikal mukusu koyulaştırarak sperm geçişini engeller.

Kimler İçin Uygundur?

Spiral, doğum yapmış ya da yapmamış, uzun süreli doğum kontrolü isteyen, hormon kullanmak istemeyen ya da kullanmasında sakınca olmayan kadınlar için uygundur.

Hangi spiral türünün size uygun olduğu jinekolojik muayene ve değerlendirme sonrası belirlenir.

İmplant Nedir?

İmplant, deri altına yerleştirilen ve uzun süreli doğum kontrolü sağlayan bir hormon salınımlı doğum kontrol yöntemidir. Tıbbi olarak “subdermal implant” olarak bilinir.

Genellikle üst kolun iç kısmına, cilt altına yerleştirilen ince ve esnek çubuk formundadır. Yaklaşık kibrit çöpü büyüklüğündeki bu çubuk, vücuda yavaşça hormon (genellikle etonogestrel) salarak gebeliği önler.

İmplant Nasıl Korur?

İmplanttan salınan hormonlar yumurtlamayı engeller, rahim ağzı salgısını koyulaştırarak spermin geçişini zorlaştırır ve rahim içini döllenmiş yumurtanın tutunamayacağı şekilde düzenler.

Uygulandıktan sonra 3 yıla kadar gebelikten koruma sağlar.

Avantajları Nelerdir?

Uzun Süreli Koruma:
Tek bir uygulama ile 3 yıl boyunca etkili koruma sağlar.

Düşük Doz Hormon:
Doğrudan kana karışan düşük dozda hormon içerir.

Kullanıcı Hatası Riski Yoktur:
Günlük ilaç alma ya da cihaz takma gerektirmez.

Hızlı ve Kolay Uygulama:
Kısa sürede, lokal anestezi ile uygulanabilir.

Kimler İçin Uygundur?

İmplant, doğum yapmış ya da yapmamış, uzun süreli ve pratik bir korunma yöntemi arayan, düzenli ilaç kullanmak istemeyen kadınlar için uygundur.

Doğru yöntem seçimi için jinekolojik değerlendirme yapılmalıdır

Enjeksiyon (Aylık / 3 Aylık İğne) Nedir?

Enjeksiyonla uygulanan doğum kontrol yöntemleri, belirli aralıklarla kas içine yapılan ve uzun süreli koruma sağlayan hormon içerikli iğnelerdir. Aylık veya 3 aylık formları mevcuttur.

İçeriğindeki hormon (genellikle medroksiprogesteron asetat), yumurtlamayı durdurur, rahim ağzı salgısını koyulaştırır ve rahim içini döllenmiş yumurtanın tutunamayacağı hale getirir.

Uygulama Şekli ve Etki Süresi

Aylık İğne: Her 4 haftada bir uygulanır. Östrojen ve progesteron içerir.

3 Aylık İğne: 12 haftada bir uygulanır. Sadece progesteron içerir.

Her iki yöntem de uzman hekim tarafından kas içine (genellikle kalçadan) enjeksiyon yoluyla uygulanır.

Avantajları Nelerdir?

Uzun Süreli ve Düzenli Koruma: Unutma riski yoktur. Koruyuculuğu oldukça yüksektir.

Adet Kanamalarında Azalma: Özellikle 3 aylık iğne kullanan kadınlarda adet kanaması azalabilir veya tamamen kesilebilir.

Emzirme Döneminde Güvenli Kullanım: 3 aylık iğneler, emziren kadınlar için güvenlidir.

Hızlı Uygulama: 1 dakikadan kısa sürede uygulanabilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

✅ Enjeksiyonlar düzenli aralıklarla yapılmalıdır.
✅ 3 aylık iğne uzun süreli kullanıldığında adet düzensizliklerine veya geçici kemik yoğunluğu kaybına yol açabilir.
✅ Doğurganlık geri dönüşü bazı kadınlarda birkaç ay sürebilir.

Kimler İçin Uygundur?

Enjeksiyonla korunma, doğum kontrol hapı kullanmakta zorlanan, düzenli ilaç almayı unutan, emziren anneler veya uzun süreli korunma isteyen kadınlar için uygundur.

Yöntemin size uygun olup olmadığını öğrenmek için mutlaka jinekolojik değerlendirme yapılmalıdır.

Doğum Kontrol Hapı (Oral Kontraseptifler) Nedir?

Doğum kontrol hapları, ağız yoluyla alınan ve gebeliği önleyici hormonlar içeren ilaçlardır. Genellikle östrojen ve progesteron hormonlarının kombinasyonunu içerirler.

Her gün düzenli olarak kullanıldığında yumurtlamayı engeller, rahim ağzı salgısını koyulaştırır ve rahim iç zarını döllenmiş yumurtanın yerleşemeyeceği şekilde düzenler.

Kullanım Şekli

Günlük olarak, genellikle her gün aynı saatte alınmalıdır.
21 gün ilaç kullanımı + 7 gün ara (veya placebo) tablet içeren kutular şeklinde düzenlenmiştir.
Bazı haplarda ara vermeden her gün tablet alınır (28’li paketler).

Avantajları Nelerdir?

Adet Düzenleyici Etki: Adet döngüsünü düzenler, adet sancılarını azaltır.
Sivilce ve Cilt Problemlerinde İyileşme: Hormonal denge sayesinde ciltte düzelmeler görülebilir.
Yüksek Koruyuculuk: Doğru ve düzenli kullanıldığında etkinliği %99’a yakındır.
Anında Dönüşümlü: Bırakıldığında doğurganlık hızla geri döner.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

✅ Günlük kullanım düzeni önemlidir; unutulması koruyuculuğu azaltır.
✅ Migren, yüksek tansiyon, sigara kullanımı gibi durumlarda risk değerlendirmesi yapılmalıdır.
✅ Bazı ilaçlarla etkileşime girebilir; doktor kontrolünde başlanmalıdır.

Kimler İçin Uygundur?

Doğum kontrol hapları; kısa ya da orta vadede gebelik istemeyen, düzenli ve bilinçli ilaç kullanımı yapabilen, hormonal yönteme engel durumu olmayan kadınlar için uygundur.

İlk kez kullanacak olan kişiler için mutlaka jinekolojik muayene ve danışmanlık önerilir.